گبه-گلیم -جاجیم
گبه بافی مثل فرش بافی یک هنر اصیل ایرانی است که پیشینه چند ساله دارد . گبه بافی مثل فرش بافی منطقه جغرافیایی خود را مشخص می کند. به طور مثال فرش کاشان از نمونه فرش های مطرح در جهان است که بافت زیبا و طرحش در جهان نمونه است . انتخاب یک فرش مناسب یا گبه مناسب برای منزلتان بسیار مهم است. فرش مناسب میتواند فرش ماشینی 1000شانه یا فرش ماشینی 1200شانه باشد.
متولد شده از چادر های عشایر است زنان عشایر با نقشه هایی ذهنی انها را می بافتند مردم شهر به شکل زینتی از آنها استفاده می کنند. به این فرش ها قالیچه خرسک هم گفته می شود. در واقع گبه نوعی فرش است که به دلیل اندازه اش که در حد قالیچه یا ابعاد آن کمتر از قالیچه است و تفاوتش با قالیچه درپرزهایشان است که پرزهای گبه نسبتا بلندتر از قالیچه است. گبه نرم تر از قالیچه است زیرا پود بیشتری در آن استفاده می شود وهمین سبب نرمی گبه می شود.
گبه هم مانند فرش هم دست بافت آن موجود است وهم ماشینی آن وجوددارد . در گبه هایی که به صورت دست بافت هستند چون ذهنی طراحی می شوند و نقشه خاصی ندارند، در واقع هیچ طرحی از پیش تعیین شده ندارند. زنان عشایر با طبیعت اطراف خود ارتباط برقرار می کردند و همین ارتباط سبب می شد که گبه ای متولد شود. پس اساس طرح های بافته شده برگرفته از طبییعت و حوادث اطراف خودشان بوده است. در کنار اینکه این طرح ها ذهنی بوده اند اما با در کنار هم قرار دادن گبه های دست بافت می توان فهمید که هیچ کدام یکسان نیستند و با هم تفاوت دارند. گبه ها هم مانند فرش ها طرح هایی خاص دارند باهم کمی در مورد آنها صحبت کنیم .
انواع طرح گبه
1)طرح خشتی یا قابی شکل
2)طرح شیر
3)طرح حوض
4)طرح حوض گبه
5)طرح گل گبه
6)طرح ایلاتی
7)طرح درخت
8)طرح راه راه
9)طرح خانه درهم
10)طرح کف ساده
رنگ امیزی گبه
بافت گبه با پشم وموی بز است. در واقع زنان عشایر پشم های دام خود را می چیدند و با فرایند های کاملا دستی آنها را به نخ تبدیل می کنند. زمینه بیشتر گبه ها سفید، کرم یا شیری است و طرح هایی که روی آن به کار گرفته می شود نیز مشکی، حنایی و قهوه ای است.
طرز نگهداری از گبه
عواملی که در نگهداری فرش بسیار مهم هستند از جمله خورده شدن فرش توسط بید، موریانه و موش هستند که همین عوامل برای نگهداری گبه نیز باید لحاظ شوند. راهکار هایی برای نگهداری در برابر عوامل گفته شده وجو دارد ازجمله اینکه از محلول های شیمیایی در هنگام شستشو و افشانه کردن تمام گبه با حشره کش استفاده شود؛ البته نفتالین نیز مناسب است. در جاهای تاریک و حتی در جاهای نور مستقیم خورشید نباید گبه را نگهداری کنیم. موکتی زیر گبه ها عشایر قرار می دهند که رطوبت زمین جذب آن نشود. توضیحات اخیر در مورد گبه دست بافت است اما اکنون می خواهیم در مورد گبه های ماشینی کمی صحبت کنیم .
اولین تفاوتی که بین گبه های ماشینی با دست بافت وجود دارد این است که از رنگ های شیمیایی در بافت گبه ماشینی استفاده می شود. گبه های ماشینی هم از گبه های دست بافت الهام میگیرد اما تفاوت دیگری که در بین انهاست قیمتشان است که گبه های ماشینی ارزان تر هستند .الیاف این گبه ها از نخ پلی استر یا BCFاست که از نخ اکریلیک ارزان تر است. گبه جنسی بین گلیم وفرش دارد اما بیشتر شبیه گلیم است به این دلیل بعضی ان را گلیم می نامند ولی نسبت به گلیم نخ خاب بیشتر وضخیم تر ازگلیم است . حال کمی در مورد دیزاین کردن گبه با وسایل خانه صحبت کنیم.
دیزاین سنتی بیشترین تناسب را با گبه دارد. کسانی که گبه را به عنوان فرش پهن شده در منزل استفاده می کنند، سلایق خاصی دارند. حتی در بعضی موارد گبه هایی در ابعاد کوچک را بر روی دیوار نصب می کنند، جالب است که رنگ طبیعی در این گبه ها روح تازه ای به دیوار های اتاق می دهد. گبه دست بافت حرف های دل با فنده را به زبان می اورد. هنر گبه بافی، در لیست صادرات قرار گرفته و کشو هایی ازقبیل اتریش، چین، ژاپن، المان، انگلستان، سنگاپور، ایالت متحده امریکا، فرانسه، کانادا، مالزی، هلند، نروژ، سوییس، بلغارستان، افریقای جنوبی و ایتالیا طرفدار گبه هستند.
گبه های رولی برای پوشاندن فضای راه پله ها نیز استفاده می شود. یکی از پرفروش ترین محصولات در شرکت آریا مهر در زمینه گبه، گبه های رولی هستند که تصویران را در کنار صفحه سمت چپ می بینید.
گلیم
همه ما کم و بیش درمورد گلیم اطلاعاتی داریم، حال میخواهیم درمورد آن بیشتر صحبت کنیم. خریدی، مناسب است که در عین زیبایی دوام داشته باشد و از نظر اقتصادی به صرفه باشد. گلیم هم در دو حالت دست بافت و ماشین بافت وجود دارد اما شاید درمورد انتخاب گلیم حساسیت خاصی نداشته باشیم.
گلیم چیست ؟
گلیم دست بافت مانند فرش دست بافت از جنس پشم می باشد و مانند فرش از تار وپود تشکیل شده است. اما تنها تفاوتی که دارد در این است که فرش پرز بلند دارد اما گلیم، پرز بلند ندارد. به نظرتان چه گلیمی مرغوب است؟ در بافت گلیم هر چه نخ استفاده شده نازک تر و لطیف تر باشد گلیم مرغوب است بنابراین گلیم با کیفیت و با دوام خواهد بود.
اصالت واژه گلیم به کشور ترکیه برمیگردد، در ترکیه به پشم یا مو kili میگویند. به همین خاطر در سرتاسر جهان به آن kilim می گویند. جاجیم نیز همان گلیم است در واقع ارمنی ها به گلیم نام جاجیم را نسبت داده اند. البته بهتر است بگوییم جاجیم نوعی گلیم است و مفهوم گلیم از جاجیم گسترده تر است .
تفاوت گلیم و جاجیم در چیست ؟
کمی در مورد تفاوت گلیم وجاجیم صحبت کنیم . جاجیم از گلیم ظریف تر است و نخ چله جاجیم رنگی است و در بافت آن موثر است چله در جاجیم پیداست و پود در پشت و روی آن مشخص است اما در گلیم، چله پیدا نیست. از تفاوت های دیگری که در مورد آن می توان صحبت کرد این است در بافت جاجیم قطعه بافی وجو دارد یعنی جاجیم با عرض کم به شکل نوار می بافند و سپس قطعات بافته شده را بهم می دوزند در حالی که گلیم مثل فرش درجهت طول وعرض بافته می شود است .
جاجیم
جاجیم هم مانند گلیم می تواند با دست بافته شود. از گلیم نازک تر است. به همین دلیل که جاجیم ها پرز ندارند می توان از دو رویه آنها استفاده کرد. ازپلاس نازک تر هستند و با استفاده از نخ های رنگین پشمی بافته می شوند در بین عشایران به عنوان زیر انداز رخت خواب پیچ و حتی به عنوان محافظ سرما از آنها استفاده می شود در قدیم بروری کرسی می انداخته اند .در بین جاجیم ها تفاوت وجود دارد ازجمله در ترکیب رنگ و ظرافت نخ و نقوش است. حتی گاهی به عنوان بالا پوش از آن استفاده می کردند. حتی در بین خانواده های روستایی برای نو عروسان به عنوان کادو برده می شود .
موارد استفاده از گلیم در خانه
از گلیم بیشتر در راهرو منزل یا در پله ها استفاده می شود چون در مسیر های پر رفت و آمد قرار دارد پس بهتر است با کیفیت ترین را انتخاب کنید. اما می توانید در جاهایی مثل زیر میز ناهار خوری پهن کنید. حتی می توانید در خانه هایی که از صندلی های سنتی استفاده می کنند کوسن با رویه گلیم استفاده شود. درخانه هایی که حیاط بزرگ دارند و تخت های چوبی در حیاطشان هستند می توانند گلیم را بر روی تخت پهن کنند و از پشتی های گلیمی استفاده کنند البته جاجیم نیز زیباست. امروزه کاربرد دیگری برای گلیم به چشم می خورد آن هم پوف یا پاف مبلمان های کوچکی هستند که رو کش آنها از گلیم است که در دکوراسیون سنتی زیبایش دوبرابر می شود.
در بخش صادرات، گلیم ایرانی هم همانند فرش ایرانی درمورد پسند کشور های خارجی است. این صنعت زیبا در کشور هایی مثل افغانستان، قفقاز، ترکیه، لبنان، مجارستان، لهستان و غیره طرفداران زیادی دارد.
عکسی که در بالا مشاهده می کنید یکی از نمونه های گبه بافته شده در شرکت فرش آریا مهر است .
