فرش پرده ای وسجاده ای ایران مهد فرش بافی است و در جای جای ایران هنر فرشبافی رواج داشته ودر برخی مناطق ایران هنوز نیز رواج دارد که هرکدام زیبایی خود را دارد. طراحان با هنر دست خود نقشه طراحی میکنند ونقش ها پدید می آورند ،سرگذشت فرش از دوران پازیریک تا نانو مقاله ای است که شما را دعوت می کنم تا آن را مطالعه کنید .تعدادی از همین دست بافته های مردمان سرزمینان بر روی زمین پهن نمیشود بلکه نقش پرده ای دارد.(فرشهای پرده ای میتواند فرش ماشینی 1000شانه،فرش ماشینی 1200شانه،فرش ماشینی 700شانه باشد.)شاید بتوان گفت نقش حائلی برای ورود وخروج گرما ،پرده ای میان زنان ومردان ایفا میکند.برخی از این قالی ها شکافی برای ورود وخروج دارند در زمان های قدیم در برخی منازل فرش پرده ای استفاده میکردند. حتی چادر نشینان نیز از فرش های پرده ای استفاده میکردند. اما اگربخواهیدبدانیدالان کجا از فرش های پرده ای استفاده میکنند می توان به حرم امامان اشاره کرد.جلوه این فرشها زمانی بیشتر میشود که دو روبافته می شود. دو رو با طرح متفاوت بافته میشود. در حرم امامان میتوانیددر شبستانها به دنبال فرشهای پده ای باشید.طرح اولیه این فرشها از خود محراب مساجد گرفته میشود. به همین دلیل بیشتر فرش های پرده ای که در حرم امامان آویز شده است ،طرح محرابی دارد.البته بعضی اوقات هم از طرحهای کتیبه ای وقندیلی فرش پره ای بافته میشود.در برخی فرش های پرده ای که دو رو بافته می شود طرح هر دو رو یکی است ولی تفاوت در رنگ آمیزی دارند . تمام این فرش هایی که در طی مقاله گفته میشود در جهت محافظت از ریشه فرش نیز تلاش شده است .براساس مشاهدات نویسنده اکثرا ریشه های فرش کاور پارچه ای یا لفافه دوزی شده اند.
فرش پرده ای دو رو ،محرابی ،درختی
این فرش به صورت دورو بافته میشود همانطورکه قبلا نیز گفته بودیم. در وسط برشی دارد که باتوجه به ابعاد آن در مسیر رفت وآمد زا ئرین امام رضا است .این فرش ها بافته شده خراسان است گاهی هم از اصفهان است .این فرش های به دونیم نمی شوند بلکه به همین شیوه بافته میشود ، به دلیل نوع بافت به قالی پرده ای معروف است .اما برخی از همین فرش های پرده ای درموزه نگهداری میشوند، یکی از همین فرشها ابعاد300*410سانتی متر دارد که با توجه به کتیبه روی آن به سال 1320اشاره دارد.این فرش مذکور در مشهد بافته شده است وجنس تار وپود آن از پنبه است .در هر 6.5 سانتی متر از فرش حدود 40 گره فارسی زده شده است . این قالی ها به شیوه تمام لول بافته میشود دراین مدل دوچله کاملا بهم چسبیده وکنار هم قرار گرفته اند. این نوع فرش به دلیل تراکم چله ها ،فرش بسیار محکم است وبا دوام بافته میشود. رنگهای شیمیایی وطبیعی در این فرش ها مورداستفاده میشود. رنگهای مورد استفاده در این فرشهادر طیف رنگ های نارنجی وآبی ولاکی وسرمه ای و آبی وسبز وخاکستری وزرد وزیتونی است.شیرارزه در اطراف فرش به صورت متصل بافته میشود . چون دونیم بافته می شود وسط نیزشیرازه دارد.
قالی پرده ی دو رو ،محرابی ،افشان شاه عباسی قندیل دار
در این نوع فرش پرده ای نیز دو رو بافت مشاهده میشود ودر وسط فرش برشی وجوددارد که فرش به دوقسمت تقسیم میشود ودر مسیر عبور زائرین امام ضا قرار میگیرد. ابعاد این فرش ها 321*410 سانتی متر است .تاریخ بافتش به 1322هجری قمری باز میگردد. متولد مشهد است واز پشم در بافت ان استفاده شده است،مانند تمام نقشه های فارسی وبافت فارسی است مثلا گره نا متقارن دارد و در هر 6.5 سانتی متر 40 گره وجود دارد .راه بافت این نوع فرش تمام لول است . رنگ های متفاوتی در ان به کار رفته است اما رنگ هایی که بیشتر در آن استفاده شده می توان به سرمه ای ،نارنجی ،کرم ،آبی سبز روشن وزیتونی اشاره کرد. از برشی که در وسط قالی مشاهده میشود می توان به پرده ای بودن آن پی برد . حال که صحبت از نقش فرش در جاهایی غیر از کفپوش منازل شد بهتر است کمی هم در مورد فرش های سجاده ای صحبت کنیم. فرش هایی که اصالتشان به قرن ها پیش با ز میگرددونه تنها از زیباییشان کم نشده بلکه بر زیباییشان افزوده شده است. وبا نگاه به فرش ها انرژی موجود در آن به آدمی منتقل میشود.
سجاده محرابی_باغی
ابعاد این فرش سجاده ها 110*145 سانتی متر است وصادره از کرمان است ومتولد اواسط قرن دهم هجری است اما درموزه واقع در مشهد تاریخ تولد این فرش را قرن یازدهم هجری ذکر کرده اند . مانند سایر فرش های فارسی بافت گره نامتقارن دارد. براثرگذشت زمان صدماتی از قبیل ساییدگی یا پاره شدن در فرشها مشاهده میشود که نیاز به مرمت ورفوگری دارد. از رنگهای گیاهی در بافت این فرش ها استفاده میشود. رنگهای مورد استفاده دراین فرشها سرمه ای ،قهوه ای ،نارنجی ،سبزآبی ولاکی وغیره میباشد . ترکیب رنگ مورد استفاده در این فرشها شبیه فرش کاشان است. به ویژه به قالی پلونزی شبیه است که درعهد صفوی در کاشان بافته شده است. کاشان از قدیم تا کنون همیشه درصنعت فرش موفق بوده است. این قالیچه در ابعاد سجاده نماز بافته شده است. همچنین خلاقیت خاصی در بافت این قالی از لحاظ نقشه وجود داردزیر ترکیبی است واین خود خلاقیت است.
قالیچه سروی طاووسی
در این نوع قالی قرینگی وجود دارد .چهار لچک در اطراف قالی است که درست برخلاف طرح محرابی است.دولچک درپایین ودو لچک در بالای قالی قرار دارند .دو لچک پایینی به دلیل اینکه تمام طراحی به سمت بالا است و طاق بالای قالی ظرافت بیشتری دارد،از اهمیت کمتری برخوردارهستند . ابعاداین قالیچه 125*243سانتیمتراست و در اواسط قرن 14 هجری در شهر کرمان متولد شده است.جنس تار وپود آن از جنس پشم است. نوع بافت تمام لول است وفارسی بافت است و به هین دلیل گره بافته شده گره نا متقارن است. عمده رنگ های مورد استفاده در این نوع قالیچه سرمه ای ،سبز روشن ،کرم ،قهوه ای ،بنفش روشن است چون ابعاد این قالیچه کوچک است به همین دلیل جنبه تزیینی دارد.
قالی محرابی_درخت طوبی
دلیل نامگذاری این قالی به دلیل طراحی نقشه ان است .چون در وسط قالی درختی است با میوه های گوناگون که به صورت یک به یک طراحی وبافته شده است. ابعاد این قالیچه 185*286 سا نتی متر است که مانند دوقالی قبلی در اواسط قرن 14 بافته شده است و نیز در کرمان بافته شده است .در این نوع قالی نیز رنگ های شیمیایی وگیاهی مورد استفاده قرار میگرد. اکثر رنگ هایی که در این نوع قالی استفاده میشود شامل قرمز لاکی ،زیتونی،قهوه ای روشن ،قرمز روشن است.
سجاده محرابی _درختی قندیل دار
از جمله اثار به جا مانده از دوره صفوی است .ابعاد این قالی 118*174سانتی متر است آنچه که در مورد زمان تولد این فرش در دست است این است که متولد اواخر قرن 10 واوایل قرن یازدهم هجری است ومتولد شهر تبریز است . درقیاس بین سایر قالیچه ها با این قالی در میابیم که در کتیبه های معقلی ، استفاده از تزیین ختایی بین خطوط وقاب بندی کتیبه ها حذف شده است .نوع بافت نیم لول است . نوع رنگ های مصرفی گیاهی است . رنگ های مورد استفاده در این فرش لاکی ،آبی تیره،نارنجی ،زرد ،زرد سبز ،سیاه ،قهوه ای هستند .این نوع قالیچه نیز نوعی سجاده برای نماز است. تمام فرشهای گفته شده در این مقاله درموزه مشهد وجود دارد و تنها فرش های پرده ای هستند که هم اکنون نیز در حرم مطهر امام رضا مورد استفاده قرار میگیرند.
